Hechtingsproblematiek kan leiden tot emotionele en sociale uitdagingen later in het leven. Het heeft meer invloed op je dan je denkt. Sterk Huis kan je helpen de hechtingsproblemen een plek te geven en te werken aan een fijne en veilige toekomst.
Wat is hechtingsproblematiek?
Voordat we het over hechtingsproblematiek gaan hebben is het handig om te weten wat wij verstaan onder hechting. Met hechting bedoelen we de band tussen een kind en de ouders of verzorgers. Deze band ontstaat al vanaf de geboorte van het kind. Hechting is het verlangen om graag bij iemand te zijn. Degenen die voeden, troosten en je een veilig gevoel geven. Ouders hebben vaak de beste bedoelingen, maar het kan voorkomen dat er een moeizame hechtingsrelatie ontstaat. Als er te weinig aandacht wordt gegeven door ouders of juist negatieve aandacht, overbezorgd zijn en/of weinig zorg wordt gegeven, kan dit zorgen voor hechtingsproblemen.
Er kan onderscheid gemaakt worden in drie verschillende vormen van hechtingsproblematiek:
- Onveilig vermijdende hechting: als het kind onveilig vermijdend gehecht is, heeft het kind weinig vertrouwen in de ouders of opvoeders. Het kind vermijdt contact en er komt weinig reactie als de ouders terugkomen na afwezigheid. Het kind blijft dan bijvoorbeeld doorspelen met zijn speelgoed. Het kan wel zijn dat het kind leuk contact heeft met anderen, wat een valkuil is bij de signalering. Het lijkt hierdoor mee te vallen. Het kind gedraagt zich zelfstandig en onderdrukt angst. Deze vorm ontstaat als een kind vaak afgewezen of verwaarloosd is of verschillende opvoeders heeft. Ouders van deze kinderen zijn vaak insensitief.
- Onveilig afwerende hechting: bij deze vorm van hechting is het kind onzeker over de beschikbaarheid van zijn of haar ouders. Onveilig gehechte kinderen zoeken op een claimende manier contact, boos of huilend. Het kind is afwerend, maar tegelijkertijd wil hij of zij contact. Nogal tegenstrijdig dus. Deze vorm ontstaat als ouders onberekenbaar zijn, niet voldoende aandacht geven of niet op het juiste moment aandacht geven.
- Gedesorganiseerde hechting: Dit is een combinatie van bovenstaande vormen van hechting. Een kind zoekt toenadering naar de ouders, maar tegelijkertijd levert dit ook angst en stress op. Vaak spelen ingrijpende gebeurtenissen of trauma, zoals misbruik, mishandeling en verwaarlozing hierbij een rol.
De relatie tussen volwassenen en kind
Vanaf de geboorte hechten kinderen zich aan de mensen die aanwezig en beschikbaar zijn. Dit hoeven niet per se de ouders te zijn, maar kan ook een opa, oma of andere opvoeder zijn. Doordat er interactie is tussen volwassenen en kind ontstaat er een relatie. Is deze relatie liefdevol en krijgt het kind genoeg emotionele aandacht, dan is de kans groot dat het kind zich veilig voelt en zich gaat hechten. Dit noemen we ook wel veilige hechting. Maar ook als een ouder of verzorger weinig aandacht geeft of zelfs het kind verwaarloosd, hecht een kind zich.
Hoe ontstaat het?
Wanneer een kind niet voldoende aandacht of zorg krijgt, kan dit zorgen voor een onveilig gevoel. Dit onveilige gevoel kan weer leiden tot hechtingsproblemen. Ongeveer 25 tot 30% van de kinderen heeft te maken met hechtingsproblemen. Kinderen en jongeren die hiermee te maken hebben, uiten dit in gedragsproblemen in de klas en kunnen moeilijk een relatie aangaan met andere kinderen. Op latere leeftijd kan dit weer zorgen voor psychische klachten of moeite met het onderhouden van sociale contacten en intieme relaties. Het heeft invloed op het zelfbeeld en het zelfvertrouwen in negatieve zin. Dit kan zich weer uiten in faalangst en gevoelig zijn voor stress.
Sterk Huis biedt hulp
Problematische gehechtheid is niet eenvoudig en de behandeling net zo min. Het vraagt veel van een kind, van de ouders en van het hele gezin. Sterk Huis biedt behandeling door onder andere ondersteuning bij de opvoeding, maar ook met traumabehandeling zoals EMDR. Een hulpverlener vanuit ons zal samen met de hulpvrager afstemmen wat het beste behandelplan is voor zowel het kind als voor de ouders.
Risicofactoren
Er zijn verschillende factoren bij het kind, de ouders en de omgeving die ervoor kunnen zorgen dat er een verhoogd risico is op hechtingsproblematiek:
Kind
- Kinderen die lichamelijke gebreken of stoornissen hebben.
- Huilbaby’s of kinderen die temperamentvol zijn.
- Kinderen die ongewenst zijn of als prematuur baby geboren zijn en langere tijd in het ziekenhuis hebben gelegen.
- Kinderen die wisselende opvoeders hebben.
- Kinderen die uit een gebroken gezinnen komen.
- Kinderen waarvan één ouder of beide ouders overleden zijn. Dit heeft het meest effect wanneer dit gebeurt op jonge leeftijd.
- Bij adoptiekinderen. Adoptie kan een trauma veroorzaken als de band met biologische ouders wordt doorbroken. Dit zorgt ervoor dat zij moeite hebben om relaties aan te gaan. Ze voelen zich in de steek gelaten en hun vertrouwen is beschadigd. Sommige adoptiekinderen zetten zich af tegen hun adoptieouders, puur uit loyaliteit richting de eigen biologische ouders.
- Bij pleegkinderen. Vaak hebben pleegkinderen een onveilige hechtingsrelatie met hun ouders. Ze worden uit huis geplaatst, wat heftig kan zijn. Pleegkinderen zijn vaak bang voor afwijzing en kunnen zich daardoor afstandelijk gaan gedragen.
Volwassenen
- Als de ouder zelf als kind verwaarloosd, misbruikt of mishandeld is.
- Wanneer er sprake was van geweld tussen de ouders.
- Als de ouder zelf als kind weggehaald is uit het gezin. Dit komt voor bij adoptie of pleegzorg.
- Wanneer de omstandigheden in het gezin waar de ouder opgroeide slecht waren.
- (Tiener)moeders die een moeilijke zwangerschap hebben gehad.
- Als de ouder zelf is opgegroeid met ouders of verzorgers die psychische problemen hadden.
- Als de ouder of verzorger zelf een onveilige hechting heeft ervaren.
Omgeving
- Armoede
- Slechte woonomgeving
- Migratie
- Vlucht uit moederland
Kenmerken en symptomen
Als je niet bent opgegroeid met het gevoel van veiligheid, dan ontwikkel je vanzelf angst en een onveilig gevoel en dat heeft een effect op je welzijn en hoe je je gedraagt. Het maakt iemand onzeker en zorgt voor emotionele problemen, maar ook voor aangepast gedrag en gedragsproblemen. Een aantal kenmerken zijn:
- gebrek aan zelfvertrouwen
- steeds bevestiging zoeken
- gestrest gevoel
- angst om iemand kwijt te raken
- angstige of depressieve gevoelens
- faalangst
- psychiatrische aandoeningen
Verschil tussen hechtingsstoornis en hechtingsproblematiek
Als een kind zich niet kan hechten, wil dat niet gelijk zeggen dat hij of zij een hechtingsstoornis heeft. Ongeveer 25 tot 30% van de Nederlandse kinderen heeft te maken met hechtingsproblematiek, maar slechts één procent daarvan heeft last van hechtingsstoornis. Het verschil tussen hechtingsstoornis en hechtingsproblematiek zit hem in behandelbaarheid. Kinderen die te maken hebben met een hechtingsproblemen zijn nog goed te behandelen. Deze kinderen zijn ook nog goed benaderbaar voor andere mensen. Wanneer een kind een hechtingsstoornis heeft, is dit vaak onomkeerbaar.
Behandeling en therapie
Bij Sterk Huis hebben we meerdere mogelijkheden tot behandeling en therapie. Het is afhankelijk van de situatie welke behandelplan het beste bij iemand past. Gaat het om jonge kinderen dan kunnen we ons richten op het verhelpen van de hechtingsproblematiek. Bij volwassenen die in het verleden te maken hebben gehad met hechtingsproblemen, zullen we ons meer richten op het verhelpen van de klachten die iemand hiervan ondervindt.
Intensieve Gezinsbehandeling
Het opvoeden van kinderen is echt niet altijd eenvoudig. Vooral niet als er problemen binnen het gezin een rol spelen, zoals hechtingsproblematiek. Tijdelijke ondersteuning kan dan fijn zijn. Een van de mogelijkheden binnen Sterk Huis is Intensieve Gezinsbehandeling. Hierbij komt een ambulant hulpverlener thuis over de vloer om te kijken hoe het gezin met elkaar omgaat. Hij of zij heeft specialistische aandacht voor opvoedvraagstukken die bedoeld zijn voor gezinnen met kinderen tussen de 0 en 18 jaar. Samen wordt ervoor gezorgd dat er iets verandert in het gezin waardoor de relaties onderling fijner verlopen. Het is belangrijk dat iedereen in het gezin hierbij betrokken is.
EMDR
Een goede hechting is belangrijk, omdat het je een veilig gevoel geeft. Het geeft je troost en het zelfvertrouwen om de wereld te gaan verkennen. Is dit niet goed verlopen dan kan je hier klachten aan overhouden en je kan je nog steeds onveilig voelen. EMDR kan helpen om die klachten te verminderen. De therapeut laat je terugdenken aan traumatische gebeurtenissen uit het verleden. Op het moment dat je hieraan denkt, wordt je door de therapeut afgeleid via bijvoorbeeld geluiden of een tikje op de knie. Dit moet ervoor zorgen dat het zware gevoel minder wordt en er ruimte komt voor nieuwe gevoelens.
