Het begint bij een slechte start in je leven

Mensenhandel is altijd een gevolg; je bent niet ineens zomaar slachtoffer van een loverboy. Vaak is er In je jeugd een giftige cocktail van problemen geweest die maakt dat het risico om af te glijden groter is. Maak die cocktail inzichtelijk en pak dat aan. “Gebruik big data en gebruik bestaande kennis”, stelt Lian Smits, bestuurder van Sterk Huis. “Daarmee voorkom je dat iemand in handen van zo’n rotpooier valt. Waarom gebruiken we big data wél om het leukste hotelletje te vinden via Booking.com, maar zijn we ineens bang het te gebruiken als het om de toekomst van onze kinderen gaat?”

“Bij ruim tachtig procent van de cliënten die wij opvangen, hadden we op jonge leeftijd al kunnen zien dat zij een verhoogd risico lopen om in de hulpverlening te belanden. Wie in zijn of haar leven begint met een sociaaleconomische achterstand, wie opgroeit in een situatie  waarin je ouders je niet echt zien, geen onvoorwaardelijke aandacht krijgt en waarin zaken als geweld en misbruik gewoon zijn, is kwetsbaarder voor problemen op latere leeftijd dan andere mensen. Wij moeten leren en durven kijken naar onderliggende oorzaken. Want als je die niet oplost, blijft dat in iemands systeem zitten en geeft die het door aan zijn of haar kinderen. En dan zijn wij feitelijk dus bezig de volgende generatie kwetsbare mensen op te laten groeien. In de zorg kijken we voornamelijk weg van oorzaken, tot iemand met grote problemen bij ons aanklopt. Dat kan en moet anders.

Naar een preventieve en themagerichte aanpak

Ik ben ervan overtuigd dat de problemen die wij in onze praktijk zien, zijn te voorkomen door gebruik te maken van data en beschikbare kennis. Wat kun je weten van de plek waar een kind geboren wordt en het naar school gaat? Ik heb het niet over problemen op individueel niveau. Kijk naar overkoepelende en collectieve oorzaken. Ben jij geboren in een beetje moeilijke buurt, waar veel sociale problemen zijn, waar het aantal uithuisplaatsingen hoog is, en je zit op een school waar veel kinderen zitten met een probleemachtergrond? Investeer dan om de hele school, elk kind op die school, een stevige basis te geven! Dan werk je preventief en themagericht.

Zo werken wij op een school met veel kinderen van Oost-Europese arbeidsmigranten. Zij hebben een taalachterstand en komen na school alleen thuis omdat hun ouders zich te pletter werken. Zou je nou van die school niet een stimulerende omgeving maken met een aantal zeven-tot-zeven-dagen? Dat is toch beter dan wachten tot kinderen uitvallen omdat ze in de problemen komen? Bouw aan de voorkant, zo kun je af van wat we nu meestal doen in de zorg: individuele, probleem gestuurde hulp bieden omdat het dikke ellende is.

Veel thema’s die kinderen kwetsbaar maken, hebben meer te maken met waar je geboren wordt, dan met het feit dat je een slecht kind zou zijn. Slechte kinderen bestaan niet. Laatst zei een gynaecoloog tegen mij: je postcode is belangrijker dan je genetische code als het gaat om de kansen die je hebt in het leven. En dat is waar; veel ‘probleemkinderen’ die wij binnenkrijgen, hebben ouders die het zelf al niet zo goed getroffen hadden.

Vind jij het ethisch verantwoord dat we willens en wetens kinderen in jouw wijk naar de gallemiezen laten gaan? Want dat is wat we doen als we geen gebruik maken van beschikbare  data en inhoudelijke kennis.’

Het ethische vraagstuk

Wij hebben het programma Smart Start opgericht. Wat kun je weten over de omgeving waarin een kind opgroeit? Data die beschikbaar zijn bij CBS maar ook bij woningbouwcorporaties, bij de gemeente, bij de politie en welzijnsorganisaties. Ontwikkel vervolgens algoritmes waaruit je afleidt op welke plekken de kans op problemen groter zijn. Heb je een wijk met veel vaders die in de gevangenis zitten en moeders die bij de GGZ lopen?  Bij die combinatie heb je honderd procent kans op een ticket naar de jeugdzorg. En als je dat nou weet, ga dan op collectief niveau sturen op een goede ontwikkeling voor iedereen. Zorg voor samenwerkende teams van onderwijs, welzijn en zorg en herken  die eerste signalen van zaken als kindermishandeling en uitvalgedrag. Daarmee help je iedereen vooruit.

Maar met die aanpak zetten we wel een grote roze olifant in de kamer. Is het ethisch verantwoord wat we doen? Dat is altijd de eerste reactie die ik krijg als ik vertel over Smart Start. En natuurlijk ontmoet ik veel koudwatervrees, want zou ik, zonder dat jij het doorhebt, iets weten over jou en jouw situatie? Dat is nooit zo: er zijn geen individuele gegevens. Maar ik stel ook altijd de wedervraag: vind jij het ethisch verantwoord dat we willens en wetens kinderen in jouw wijk naar de gallemiezen laten gaan? Want dat is wat we doen als we hier geen gebruik van maken. Wij moeten het lef hebben om met elkaar de bekende risico’s onder ogen te zien en niet te wachten tot die risico’s echt problemen geworden zijn.

Met de inzet van data en wetenschappelijke inhoudelijke kennis door het gebruik van new design thinking werken we aan een ander type oplossingen. Dat doen we met ouders, consultatiebureaus en organisaties die opereren in de wijk. Het is een andere manier van denken, waarbij het nooit gaat over individuele kindprofielen maar altijd over collectieve gegevens. Wij werken samen met CentERdata een onderzoeksinstituut dat voldoet aan de hoogste privacy-standaarden. Het is onmogelijk dat we gegevens op tafel krijgen die te herleiden zijn tot een individu.

Veilige ontwikkeling

Elke ouder wil het beste voor zijn kind. Ook de grootste boef en ook de moeder die moeite heeft haar kind op te voeden. Sluit aan op die positieve gedachte. Werk je Smart Start, dan zeg je: wij weten dat er veel speelt in deze buurt, dus we zorgen ervoor dat kinderen hier ook de beste kans krijgen op een goede ontwikkeling. En ik denk dat je mensen dan pas echt serieus neemt. Laat je een zwakbegaafde moeder in haar eentje voortmodderen of help je haar? Als je haar helpt, is het signaal niet: jij kunt het niet. Dan zeg je: we snappen dat je het moeilijk hebt en we helpen je in je kracht te blijven. Dan geef je het kind pas echt een kans, in plaats van te wachten tot de ellende om de hoek komt kijken die we allang hadden kunnen bedenken.

In de eerste duizend dagen van je leven wordt de basis gelegd onder de rest van dat leven. Zonder deze eerste stevige basis ontbeer je een gevoel van eigenwaarde. Ben je eerder onzeker en gekwetst. Je bent  een simpel slachtoffer voor die etters die foute bedoelingen met je hebben. Wij kregen een meisje binnen dat als bijbaantje auto’s waste. In hotpants. Ik kan je verzekeren dat dat foute boel is. En dat soort risico’s ontstaan niet in één keer. Er is niemand geweest in haar leven die dacht: klopt het wel wat hier gebeurt?

Proefprojecten

Natuurlijk vangen wij slachtoffers warm en veilig op, bieden we deskundige behandeling en zorgen we dat je weer naar school gaat. Maar het is hulp aan mensen met heel veel blauwe plekken diep vanbinnen. Wij moeten die blauwe plekken willen voorkomen, maar wij hebben de zorg ingericht als een schot hagel op de wereld. Met big data ga je zien waarop je moet investeren om effectieve hulp te organiseren.

We voeren proefprojecten uit met Smart Start op een school, een consultatiebureau, een vestiging van de voedselbank en een integraal kindcentrum. Afgebakende groepen, waarbinnen we bekende informatie verzamelen en combineren. Hoeveel koop- en huurwoningen zijn er, wat is het gemiddelde inkomen, hoeveel uithuisplaatsingen zijn er en wat is de gemiddelde gezinssamenstelling? Feitelijke basisinformatie uit bestaande openbare databases, zoals CBS-microdata. Wat we willen is het ontwikkelen van slimme algoritmes, waarmee we de meest giftige cocktails in zo’n wijk gaan zien. Zo weten we dat de combinatie van tienermoeder in een huurhuis zonder werk of partner een risico is voor de ontwikkeling van kinderen. Op basis van wetenschappelijke kennis zijn we nu in staat die risicofactoren te vertalen we naar concrete, meetbare resultaten: minder uithuisplaatsingen, minder kinderen naar het speciaal onderwijs, betere citoscores.

Concrete resultaatsmetingen zijn er nog niet, maar de samenwerking in teams werkt!. Voorbeeld: als de politie ’s nachts een inval doet bij een gezin, geeft zij een signaal naar de directeur van de school. Zij weten wat er aan de hand is en zijn in staat het kind te steunen. En die school met kinderen van arbeidsmigranten: daar gaan geen kinderen meer naar logopedie maar daar biedt de school extra taalonderwijs aan. Simpele oplossingen die uiteindelijk leiden tot minder grote problemen op latere leeftijd in de ontwikkeling van het kind. Ik zie de winst wel.”

Meld je hier aan voor de Job Alert

logo-sterk-huis