Opinieartikel
‘Elk kind in de jeugdzorg onderzoeken op trauma’. Volgens wetenschappers wordt steeds duidelijker dat trauma een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van stoornissen en gedragsproblemen bij kinderen in de jeugdzorg. Tevens wordt aangetoond dat EMDR-behandeling effectief is bij kinderen met trauma en dat veel gedragsproblemen voorkomen kunnen worden met de juiste behandeling. Bij Kompaan en De Bocht werken we al jarenlang volgens deze richtlijn en met deze kennis in de aanpak van ernstige ontwikkelings- en veiligheidsproblematiek bij kinderen, jongeren en volwassenen. Het is onze ervaring dat alleen behandelen op het gedrag bij kinderen en jongeren met complex en chronisch trauma onvoldoende werkt, en puur en alleen gericht is op symptoombestrijding. Er moet gericht behandeld worden op het verwerken van de traumatische ervaringen. Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan.
Een aantal belangrijke lessen uit de praktijk:
Het is voor kinderen met complex, chronisch trauma ontzettend moeilijk om over de trauma’s te praten, hetgeen wel nodig is wil je tot verwerking kunnen komen. In veel gevallen zijn de herinneringen ver weg gestopt. Dit is een mechanisme om in het hier en nu te kunnen ‘overleven’. In andere gevallen is het trauma latent aanwezig, omdat kinderen geen actieve herinneringen aan het trauma hebben. Tevens leiden de, door het trauma veroorzaakte, gedragsproblemen ertoe dat ze juist moeilijk te motiveren zijn voor traumaverwerkende therapie zoals EMDR. Hiermee houden het trauma en de gedragsproblemen elkaar in stand. Kompaan en De Bocht heeft ruime ervaring opgedaan met de methode Slapende Honden? Wakker maken! (ontwikkeld door Arianne Struik), om juist ook deze doelgroep gemotiveerd te krijgen voor de traumaverwerking.
Een tweede belangrijke les die we hebben opgedaan is dat verstoorde hechtingspatronen en een beperkt mentaliserend (‘je kunnen voorstellen’) vermogen als gevolg van vroeg kinderlijk chronisch trauma, vaak de oorzaak is van problemen in deze gezinnen; en dat deze problemen een belemmering vormen voor de ontwikkeling van kinderen en hun ouders. Het is meer regel dan uitzondering dat deze problemen worden overdragen van ouder op kind, waardoor er een vicieuze cirkel van intergenerationele overdracht ontstaat en de problemen in het gezin jarenlang aanhouden. Trauma speelt vaak een rol bij het ontstaan van problemen bij alle gezinsleden. Ouders van de kinderen in de jeugdzorg, zijn vaak als kind zelf slachtoffer geweest van huiselijk geweld en/of kindermishandeling of verwaarlozing.
Het (h)erkennen en aanpakken van (vroeg kinderlijk chronisch) trauma bij kinderen en volwassenen is een belangrijke voorwaarde om kansen op ontwikkeling en veiligheid te creëren. Kompaan en De Bocht pleit bij traumabehandeling dan ook voor een systemische aanpak. Om het gezin structureel betere kansen voor de toekomst te geven wordt er bij Kompaan en De Bocht (trauma)behandeling en begeleiding ingezet voor het hele gezin (indien nodig).
Het is onze overtuiging dat deze hoog specialistische kennis ook beschikbaar moet zijn voor deze hele kwetsbare of gekwetste kinderen, jongeren en gezinnen in de breedte. De meest gekwetste mensen verdienen een VIP behandeling; en verdienen dat deze kennis ook voor hun wordt ingezet. Als het over mijn kind gaat wil ik ook het beste.
Drs D. de Bakker, GZ-psycholoog en EMDR therapeut werkzaam binnen het psychotraumacentrum, Kompaan en De Bocht
