Iedereen kent het beeld: een kind in een klas wat ‘ontploft’. Een stoel vliegt door het lokaal, veel geschreeuw en gescheld. Slaan met de deur en een klas vol met kinderen op wie dit ook allemaal effect heeft. Niemand wordt er blij van en de leerstof komt ook in de knel. Vaak zit er trauma achter dit gedrag. Hoe kan het anders op school? Hoe kun je ervoor zorgen dat een kind op school kan blijven? Hoe zorg je dat kinderen zich in veiligheid kunnen ontwikkelen? Traumasensitief lesgeven kan voor iedereen positief werken.
Kijken door een traumabril
Dat is een van de specialiteiten van Sterk Huis. Al onze medewerkers zijn getraind in traumasensitief werken. Als kinderen veel nare dingen hebben meegemaakt of zijn verwaarloosd; Wat betekent dat voor een kind? Hoe beperkt het een kind? Hoe kun je een kind helpen om zijn of haar gevoelens te organiseren? Deelnemers van de training traumasensitief lesgeven of traumasensitief werken leren en zien wat er achter het negatieve gedrag van een kind schuilt en hoe ze op een andere manier naar dit gedrag kunnen kijken. Hoe kun je er beter mee omgaan zodat een kind minder snel uit zijn raam gaat? Kinderen die vaak buiten hun ‘window of tolerance’ zijn, hebben hulp nodig. Wanneer je door een ‘traumabril’ naar een kind met veel negatieve ervaringen kijkt, zie je een kind wat het moeilijk heeft in plaats van een kind wat zich moeilijk gedraagt.
Wat je in de training leert is goed voor elk kind in de klas. Ook kinderen zonder trauma of gedragsproblemen plukken er de vruchten van
Iedereen kan leren
Elk mens heeft een onzichtbare koffer vol met overtuigingen over zichzelf, over anderen en over de wereld om hem heen. Kinderen die veel nare dingen hebben meegemaakt of verwaarloosd zijn, hebben een negatief beeld over zichzelf en over anderen. Welke overtuigingen heeft een kind dan van zichzelf en anderen? Hoe kun je helpen om dat te veranderen? Je kunt een kind nieuwe ervaringen aanbieden waardoor er in de koffer ook positieve ervaringen komen. Er zijn wel heel veel positieve ervaringen nodig om de negatieve ervaringen te overschrijven. Dit kan als er veel positieve ervaringen zijn, dit vraagt wel veel geduld en herhaling. Vergelijk het met een muziek instrument spelen. Als je dat op oudere leeftijd gaat leren, vraagt dat ongelooflijk veel herhaling, gaat dat niet zo snel en wordt je vast geen topartiest, maar je kunt het wel leren.
In je hersenen zijn allemaal verbindingen ‘paadjes’ aangelegd door wat je hebt meegemaakt of geleerd. Zie het als een paadje in een weiland. Je pakt automatisch het pad waar het gras al plat is. Wil je een nieuw pad maken, dan moet je heel vaak hetzelfde stukje lopen totdat het gras daar plat is
Wat kun je als leerkracht doen?
Een kind wat chronisch stress ervaart, en vaak buiten zijn ‘window of tolerance’ is, kan zijn ‘mensenbrein’ (cortex) niet gebruiken. Het gevolg hiervan is dat je zaken niet kunt opnemen en dus ook weinig leert. Als leerkracht of opvoeder kun je een kind helpen om binnen zijn of haar raam te blijven of te komen. Deelnemers aan de training leren hoe ze kunnen inzetten op het verlagen van de stress bij een kind. Kinderen die chronisch getraumatiseerd zijn, gaan makkelijk uit hun raam. Dat heeft alles te maken met dat ze te weinig veiligheid en vertrouwen ervaren. In hun beeld zijn vaak de volwassenen, dus ook de leerkracht, niet te vertrouwen. Hoe kun je als leerkracht veiliger worden voor deze leerlingen? Dat begint met anders naar het gedrag kijken. Door het gedrag van een kind door de bril van hun traumatische ervaringen te bekijken, kun je het gedrag verklaren. In de training is ook veel aandacht voor co-regulatie; je leert hoe je een kind kunt helpen om zijn of haar gevoelens te reguleren. Dat is best ingewikkeld. Het negatieve gedrag van een kind in de klas moet stoppen en tegelijk vraagt het dus om bij een kind aan te sluiten. Hoe doe je dat als leerkracht?
Reactie van de deelnemers: “Veel nieuwe theorie en daarnaast ook fijn om te praten over en tips te krijgen voor de praktijk van alledag.
Vijf vragen aan Arjan. Arjan is docent en volgde de training.
Wat was voor jou de reden om deze training te volgen?
“Ik heb zelf een pleegzoon met hechtingsproblematieken en problemen met het reguleren van emoties. De oorzaak heeft waarschijnlijk te maken met een traumatisch verleden. Daarnaast merk ik op dat veel kinderen op een of andere manier traumatische ervaringen hebben opgedaan. Ik zoek naar handvaten om deze kinderen beter te kunnen begeleiden.”
Noem eens een voorbeeld van wat heb je geleerd?
“Ik heb geleerd, dat er heel veel achter een trauma zit van een kind. Dingen die je vaak niet weet of waar je je niet bewust van bent. Sommige kinderen geven duidelijke signalen en ik weet nu wat die signalen zijn. Helaas heb ik ook geleerd, dat je niet altijd dat kunt bieden wat een kind nodig heeft, omdat wij een onderwijskundige taak hebben. Eigenlijk was de hele cursus een leermoment. Vaak ben ik geraakt door de filmpjes en de gesprekken samen.”
Wat doe je nu anders?
“Ik ben een stuk rustiger geworden en benader de kinderen meer met rust. Ook probeer ik zo emotieloos mogelijk te reageren en probeer ik heel voorspelbaar te zijn. Door de cursus ben ik anders gaan kijken naar de time-outbegeleiding en de inzet daarvan. Ik ben het probleemgedrag meer gaan oplossen in de groep samen met betrokken leerlingen.”
Wat is het effect op de leerling / de klas?
“De sfeer in de groep is een stuk fijner geworden. Er heerst meer basisrust en ik kan kinderen eerder bijsturen.”
Heb je een tip voor andere leerkrachten?
“Mijn tip is, dat alle leerkrachten en onderwijsassistenten deze cursus zouden moeten volgen. Je leert namelijk kijken naar het kind en oorzaken achter het gedrag. Water onder het water zit van de ijsberg.”
Programma traumasensitief lesgeven van de Steeds Sterker Academie
Workshop: 1 middag
Training (verdieping): 3 middagen (in company of open inschrijving)
Onderwerpen die aan de orde komen:
- Wat doen terugkerende en langdurige negatieve ervaringen met het brein van een kind?
- Hoe kun je anders (met een traumabril op) naar gedrag kijken?
- Hoe kun je een kind helpen om zijn of haar gedrag en gevoelens te reguleren?
- Hoe kun jij veiligheid en vertrouwen bieden?
Meer informatie over de training academie@sterkhuis.nl
De training kan ook worden gegeven aan het netwerk rond een kind. “Er zijn steeds meer kinderen die thuis zitten omdat hun gedrag op school niet meer te handelen is. Vaak zit ook daar een flink trauma achter. Aan het netwerk van een jongen die al een jaar thuis zat en thuis les kreeg hebben we ook de training traumasensitief werken gegeven. In die groep zaten de adoptieouders, enkele familieleden, (oud)leerkracht, iemand van de gemeente en van onderwijsnetwerk uit de regio. Naast traumabehandeling voor het kind is het ook belangrijk dat de omgeving inzicht krijgt in wat het voor een kind betekent.”
Meer lezen en filmpjes
- Experiences build brain architecture https://www.youtube.com/watch?v=VNNsN9IJkws
- Serve and return interaction shapes brain circuitry https://www.youtube.com/watch?v=m_5u8-QSh6A
- Toxic stress derails healthy development https://www.youtube.com/watch?v=rVwFkcOZHJw
- Filmpje over COS parenting: https://www.youtube.com/watch?v=1wpz8m0BFM8
Marian: “Onlangs volgde ik een training Circle of Security Parenting waarin het onderdeel ‘Being With’ aan bod kwam. Dit gaat over: ‘er zijn’ voor een kind wanneer hij of zij het moeilijk heeft. Nog geen oplossingen bieden of straffen. Maar gewoon bij het kind zijn en hem goed horen. Verdraag samen wat een kind doormaakt. Het kind voelt zich dan eerder gehoord en ondersteund.”
