Proeftuin Hart van Brabant experimenteert met Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming:
De toekomst van de jeugdbescherming moet anders. Kinderen en gezinnen moeten sneller passende hulp krijgen. De sector heeft een grote hervorming nodig. Daarom is landelijk het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming opgesteld. Het Toekomstscenario moet de jeugdbescherming beter, slimmer en vooral minder ingewikkeld maken. Landelijk zijn elf proeftuinen aan het experimenteren met deze nieuwe manier van organiseren en werken, waaronder de proeftuin Kind- en Gezinsbescherming Hart van Brabant.
“We zitten vast in een ingewikkeld stelsel met teveel schotten en grote wachtlijstproblematiek”, deelt Anne Verstappen, als gedragswetenschapper van Sterk Huis verbonden aan de proeftuin Kind- en Gezinsbescherming Hart van Brabant in Tilburg en Waalwijk. “De hulp wordt veelal achter en los van elkaar georganiseerd. Gezinnen zien door de bomen het bos niet meer en krijgen niet (snel genoeg) de juiste hulp. Daarom is landelijk gezegd: het moet anders, véél makkelijker voor gezinnen. Snellere en betere zorg vanuit één vast vertrouwd gezicht.”
Anne-Riet van Haaren, coördinator Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming Hart van Brabant: “Hart van Brabant is met de gemeenten Tilburg en Waalwijk eind 2022 aangehaakt met een eigen proeftuin bij het landelijke Toekomstscenario. Alle proeftuinen ‘proeven’ op een eigen manier, met een specifieke opdracht. Zo leren we van elkaars ervaringen en komen we tot het beste Toekomstscenario. Onze proeftuin focust op het betrekken van de zorgpartners en het werken met de gezinsadvocaat.”
Zorgpartners
Het Toekomstscenario streeft per regio naar één veiligheidsteam waarin de Gecertificeerde Instellingen, Veilig Thuis en de Raad voor de Kinderbescherming nauw samenwerken. “Wij hebben gezegd: daar horen onze zorgpartners ook bij. Hiermee onderscheiden wij ons van de andere proeftuinen”, weet Anne-Riet. “Ons kernteam bestaat uit Veilig Thuis, Crossroads, de WMO-Coalitie (SIEM), Toegang Tilburg, Team WijZ en sinds dit jaar ook de Gecertificeerde Instellingen. Daaromheen hebben we een flexibele schil van andere belangrijke partners zoals Novadic-Kentron, Werk & Inkomen, schuldhulpverlening, ervaringsdeskundigheid, volwassen-GGZ, jongerenwerk en onderwijs. Hierdoor kunnen we breed meedenken met gezinnen.”
Activisme
“Samen willen we het gezinnen makkelijker maken om passende hulp te krijgen” vult Anne aan. “Het gezin staat altijd centraal, niet de kaders van de organisaties.” Anne-Riet: “Vanuit alle lagen van organisaties is activisme nodig: medewerkers, managers en bestuurders die de visie en het gedachtegoed mee uitdragen en verder verspreiden.” Anne: “Mensen die op creatieve wijze ruimte zoeken tussen de kaders, die durven dóén wat een gezin nodig heeft.”
Vanuit alle lagen van organisaties is activisme nodig: mensen die op creatieve wijze ruimte zoeken tussen de kaders.
Doeners
“Doen wat nodig is: daar draait het om binnen onze proeftuin”, benadrukt Anne. “Wij hebben daarom ook doeners in ons kernteam. Als iemand van bijvoorbeeld de Toegang Tilburg, Team WijZ of een andere hulpverlener vastloopt in een gezin, kan een van onze doeners aansluiten en dingen mee uitzetten tot alles weer loopt. Dóén kan op allerlei manieren: het eerst rustig in kaart brengen van de verklarende factoren voordat hulp wordt ingezet, beginnen met psycho-educatie, de inbreng van een JIM, een huis laten opruimen. Laatst zei een professional van FACT: ‘Ik zie welke methodiek dit gezin nodig heeft. Nu moet ik het overdragen aan een collega, maar ik heb ook pedagogiek gestudeerd en dit gezin vertrouwt mij. Mag ik het zelf doen?’ Dat juichen wij alleen maar toe: ‘Jazeker, wij regelen het met je manager. Ga maar beginnen, ga maar dóén!’”
Mét gezinnen praten
“Anne-Riet: “Hulpverleners vinden het fijn om deze ruimte te krijgen. Natuurlijk is niet alles meteen opgelost, maar we krijgen terug dat ouders en jongeren zich weer gehoord voelen. Je hebt naar ons geluisterd. Dit is echt ons uitgangspunt: niet over, maar mét kinderen en ouders praten.” Anne: “Om het simpel en overzichtelijk te houden, krijgt het gezin één aanspreekpunt. Deze professional blijft bij het gezin en haalt er eventueel expertise bij. Door de proeftuin weten professionals elkaar sneller te vinden. Eerder verliep alles via de officiële routes met veel drempels en obstakels, maar nu zijn de lijntjes makkelijker gelegd.”
Gedeelde Verklarende Analyse
“Eerder reden verschillende organisaties als treintjes achter elkaar aan, maar nu vormen ze samen een rondje om het gezin”, omschrijft Anne-Riet. “We experimenteren ook met de gedeelde Verklarende Analyse. Hierbij onderzoeken we samen met gezinnen wat er aan de hand is, welke onderliggende oorzaken er spelen en wat de beste oplossing voor alle gezinsleden kan zijn”, somt Anne op. “Gezinnen krijgen bij complexe problematiek dus eerder, beter en sneller de juiste hulp, maar deze tool helpt ook bij preventie. Daarom is deze proeftuin ook zo waardevol voor Sterk Huis. Als belangrijke speler op het gebied van zorg en veiligheid focust Sterk Huis al jaren op preventie, waarbij samenwerking onmisbaar is.”
Eerder reden verschillende organisaties als treintjes achter elkaar aan, maar nu vormen ze samen een rondje om het gezin.
Samenwerking
Anne: “Onze proeftuin werkt samen met andere samenwerkingsverbanden/integrale teams, waaronder Crossroads (samenwerkingsverband voor hoogspecialistische zorgvragen gericht op jeugd en gezin), Team CAS (integraal team, gevestigd in het zorg- en veiligheidshuis, gericht op complexe systemen) en SIEM (Wmo-hulp). De verschillende integrale teams leveren soms nog weleens verwarring op”, begrijpt Anne goed. “Wie doet wat, bij wie moet ik aankloppen voor welke hulp? Maar we schakelen steeds beter met elkaar. Daarmee willen we voorkomen dat ouders op meerdere plekken hun verhaal moeten doen.”
Cultuuromslag
De proeftuin Kind- en Gezinsbescherming Hart van Brabant loopt nu alleen nog in Tilburg en Waalwijk. “Dit jaar sluiten waarschijnlijk meer gemeenten uit de regio Hart van Brabant aan”, verwacht Anne-Riet. “Belangrijk, want we willen het Toekomstscenario echt samen beproeven en doorontwikkelen. Het is een beweging, een cultuuromslag. Dit heeft tijd nodig.”
Toekomstscenario voor de jeugdbescherming:
- Gezinsgericht, rechtsbeschermend, transparant, eenvoudig en lerend.
- Sneller in beeld wat veilig en onveilig is binnen een gezin en openheid hierover.
- Zo min mogelijk ingrijpen in het leven van een gezin: samen creatieve oplossingen zoeken.
- Ontschotting van de jeugdbescherming: minder ingewikkeld voor ouders en kinderen.
- Eén vast gezicht binnen het lokale team voor het gezin, omringd door andere experts.
De regio hart van Brabant lanceerde begin 2024 een magazine met daarin een terugblik op één jaar proeftuin
