Afgelopen week publiceerde Verwey & Jonker een onderzoek naar de aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling. Wat blijkt, bij ruim vijftig procent van de gezinnen was de thuissituatie anderhalf jaar na melding bij Veilig Thuis, nog alles behalve veilig. En het geweld blijkt niet het enige probleem. Het merendeel van de gezinnen heeft te maken met een opeenstapeling van problemen: armoede, werkloosheid, alcoholgebruik, opvoedstress, psychische stoornissen. Is het een kwestie van een lange adem? Kan huiselijk geweld en kindermishandeling echt stoppen? We gaan in gesprek met Saskia van de Veld, GZ-psycholoog en coördinator van ons Psychotraumacentrum van Sterk Huis.
“Van de cijfers uit dit onderzoek schrik ik jammer genoeg niet. Bij de gezinnen die we bij Sterk Huis begeleiden waarbij sprake is van huiselijk geweld of kindermishandeling, zien we vaak dat dit niet een eenmalig incident is geweest, maar dat er sprake is van een langdurige onveilige situatie. Het is moeilijk om het geweld te stoppen. Ik zie vaak dat er wel veiligheidsafspraken worden gemaakt met het gezin, maar dat deze zich met name richten op enkel de ‘acute onveiligheid’ en dat er niet gekeken wordt naar de onderliggende patronen die ervoor zorgen dat het geweld plaats vindt. Pas wanneer aan de onderliggende schade gewerkt wordt, zien we duurzaam herstel optreden.”
Generatie op generatie
“Dat kinderen die slachtoffer geweest zijn van huiselijk geweld of kindermishandeling zelf later ook pleger of slachtoffer worden herken ik ook. Sterk Huis hanteert voor iedere cliënt een systemische aanpak: wij kijken breder dan alleen naar het kind of de ouder die bij ons wordt aangemeld. We nemen het hele systeem mee in onze hulpverlening. Tijdens de eerste analyse zien wij vaak dat ouders zelf in hun jeugd mishandeld zijn geweest of opgegroeid zijn met huiselijk geweld. Van belang is dat er aandacht en behandeling is voor de balast die zij meedragen uit hun eigen verleden. Vaak kan er dan ruimte ontstaan voor Veerkrachtig Ouderschap.”
“Om het patroon van geweld dat generatie op generatie wordt doorgegeven met elkaar te doorbreken is een nauwe samenwerking nodig tussen ketenpartners, zoals Veilig Thuis, politie, wijkteams en de hulpverlening. We moeten geweld vroegtijdig signaleren en de juiste, soms zeer intensieve zorg in zetten om de patronen te kunnen doorbreken. We moeten een langdurige veilige situatie in het gezin creëren. Dit doen we door het verminderen van risicofactoren, versterken van positieve/beschermende factoren, het verwerken van trauma’s en door het versterken van de (hechtings)relaties van het gehele systeem .”
Trauma-aanpak
“Bij Sterk Huis werken we vaak met de ‘Slapende Honden Wakker Maken’ methodiek. Hierbij wordt er met het systeem van het kind gekeken naar de trauma’s die er zijn en wat er nodig is om deze te kunnen behandelen. Kinderen durven niet altijd over het geweld te praten, echter is dit wel nodig om hiervan te kunnen herstellen en zich te kunnen ontwikkelen als gezonde volwassenen. Hierbij zijn ouders en andere belangrijke steunfiguren nodig om met de kinderen over het geweld te praten. Zij geven zo tevens de boodschap aan het kind dat zij niet de schuld zijn van het geweld dat heeft plaats gevonden, wat een zeer essentiële boodschap is voor het herstel. Als het kind dan voldoende steun en veiligheid ervaart, wordt er vervolgens traumabehandeling ingezet, soms in combinatie met speltherapie, muziektherapie of psychomotore therapie. Soms lukt een ouder het niet om een kind hierbij te ondersteunen vanwege een eigen onverwerkt trauma. Dan is ook traumabehandeling voor de ouder nodig.”
“Bij een goede aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling moeten we ons ook richten we op het versterken van de hechtingsrelatie. We proberen om onderliggende patronen naar boven te krijgen en deze te doorbreken. Het versterken van de onderlinge communicatie in het gezin is belangrijk. Ouders moeten anders gaat leren nadenken over het gedrag van het kind. Wat het kind zou denken en voelen als reactie op wat de ouder doet?”
Een goede hechting
Bij de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling is het daarnaast belangrijk ons te richten op het versterken van de hechtingsrelatie. Vanuit het Psychotraumacentrum wordt systeemtherapie steeds vaker ingezet op het versterken van onderlinge communicatie, het zicht krijgen op onderliggende patronen en het doorbreken hiervan. MBT Child in Mind kan worden ingezet, waarbij de ouder anders gaat leren nadenken over het gedrag van zijn/haar kind, wat het kind zou denken en voelen als reactie op wat de ouder doet. Ook Fase- en differentiatietherapie richt zich op het versterken van de hechtingsrelatie, waarbij er allereerst gewerkt wordt aan het ontwikkelen van de gehechtheidsmogelijkheden van de jeugdige en vervolgens aan het vergroten van het zelfvertrouwen en het vertrouwen van de jeugdige in de opvoeder.
We moeten blijven leren
“Sterk Huis wil zich blijven ontwikkelen en specialiseren om het patroon van intergenerationele overdracht van geweld te kunnen doorbreken. NIKA richt zich op jonge kinderen en hun ouders die een verhoogd risico lopen op een verstoorde hechting of hier al signalen van laten zien, als gevolg van een thuissituatie waarbij er sprake is (geweest) van mishandeling, verwaarlozing, huiselijk geweld en/of meervoudige risico’s in de opvoedingssituatie.”
