Hulpverlening en waarheidsvinding bij conflictscheidingen.
FIEKE MOL
Bron: Brabants Dagblad 20 oktober 2016
In Nederland lijden op dit moment ongeveer 16.000 kinderen ernstig onder conflictscheidingen.
Onderzoek toont aan dat een echtscheiding op zichzelf niet schadelijk hoeft te zijn. De meeste kinderen kunnen goed omgaan met de scheiding van hun ouders, mits zij met beide ouders op een ontspannen wijze kunnen omgaan. De psychosociale problemen van kinderen worden veel meer door de ouderlijke conflicten veroorzaakt dan door de echtscheiding zelf. In Nederland hebben op dit moment ongeveer 16.000 kinderen ernstig last van conflictscheidingen. Volgens de Raad voor de Kinderbescherming komen daardoor jaarlijks ongeveer 5.500 kinderen knel te zitten.
Genoemde aantallen vragen om een aanscherping van de aanpak. Bij conflictscheidingen wordt over het algemeen bemiddeling aangeraden. Inmiddels wordt steeds duidelijker dat dit in geval van hoog geëscaleerde scheidingen niet werkt. Het kan zelfs ronduit gevaarlijk zijn.
De complexe dynamiek in deze scheidingen vraagt om een gecombineerde aanpak van rechtspraak, drang/dwang en hulpverlening. Dit is nodig omdat de ouders niet meer in staat zijn het beeld dat zij van de ander hebben, in het juiste perspectief te zien. Ze beschuldigen elkaar veelvuldig van geweld, misbruik en negatieve beïnvloeding van de kinderen. Ze sluiten coalities met vrienden en professionals om hun gelijk te bewijzen en starten langdurige procedures en rechtszaken met hetzelfde doel. Ze dienen klachten in tegen de professionals als ze dat gelijk niet krijgen. Hoe harder ouders op deze manier vechten en bevestigd worden in hun zelf bedachte gelijk, hoe meer gekokerd hun blikveld wordt. Hierdoor verdwijnt de focus op de kinderen; deze ouders zijn niet meer in staat in het belang van de kinderen te handelen.
Jeugdzorg
In de uitzending van Argos en het artikel in het Brabants Dagblad van 17 september 2016 wordt verhaal gedaan van een onvoldoende aanpak van een hoog geëscaleerde conflictscheiding door Bureau Jeugdzorg Noord-Brabant. De klachten van betreffende moeder zijn behandeld door het tuchtcollege van Stichting Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ) en op twee punten gegrond verklaard. Beide punten hebben betrekking op het feit dat de betrokken gezinsvoogd de wederzijdse beschuldigingen van ouders voor waar heeft aangenomen en ze niet heeft onderzocht op waarheid.
En daarmee hebben we de kern van het probleem te pakken. Hulpverleners hebben geen mandaat en zijn niet gekwalificeerd om forensisch onderzoek te doen. Zij moeten het doen met de verhalen van de ouders. Maar in het licht van de bovengenoemde complexe dynamiek, kunnen hulpverleners niet afgaan op die verhalen. Bijvoorbeeld omdat er sprake is (geweest) van geweld. En de dader de ex-partner zo onder druk zet dat die het geweld niet durft te noemen. Dit klin kt absurd maar het is absoluut geen uitzondering bij uit de hand gelopen scheidingen.
Als je als hulpverlener niet de juiste informatie krijgt over wat er speelt of gespeeld heeft tussen ouders onderling en tussen ouders en kinderen, kun je ook niet de juiste interventie doen om de veiligheid voor alle partijen te organiseren, laat staan een behandeling in gang te zetten die de ontwikkeling van de kinderen weer vlot trekt.
Nieuwe aanpak
In Midden-Brabant loopt sinds dit jaar het project ‘Samenwerken voor een effectieve aanpak van met conflict beladen echtscheidingen’. In dit project, gefinancierd door ZonMw, wordt samenwerking gerealiseerd met de partijen die bij (conflict)scheidingen betrokken zijn. Er worden programma’s ontwikkeld die variëren van preventie tot de aanpak van de zwaarste problematiek.
In dit project leren we van het High Conflict Forum in Toronto, Canada. Dit forum heeft als doel kinderen/jeugd en hun families te helpen een echtscheiding goed door te komen. Het forum helpt de impact van een conflictscheiding op gezinnen verzachten en escalatie van het conflict te voorkomen dan wel te verminderen. In hun werkwijze is sprake van samenwerking met professionals uit meerdere vakgebieden (juridisch, forensisch, hulpverlening). Wetgeving, hulpverlening en strafrecht werken samen.
Het voordeel van de Canadese wetgeving is dat betrokken hulpverleners ook juridische doorzettingsmacht hebben. Daarmee kunnen ze vechtende ouders dwingen hulp te accepteren bij het stoppen van hun partnerstrijd en weer in het belang van hun kinderen te gaan denken.
Borgen
Die combinatie van doorzettingsmacht en hulpverlening kennen we niet in Nederland. We hebben die wel nodig. Daarom gaan we starten met een High Conflict Forum Midden-Brabant. Doel is: waarheidsvinding in geval van beschuldigingen die vechtende scheidende koppels over en weer inzetten. Die waarheidsvinding is nodig om de veiligheid van de kinderen en ouders te borgen en om de juiste aanpak te realiseren voor alle partijen.
Het vernietigende effect van conflictscheidingen is bewezen. We moeten een andere aanpak realiseren voor die ouders die het niet lukt uit de ‘vechtstand’ te komen. We moeten ook waarheidsvinding inzetten om de grond van grote verwijten en beschuldigingen te onderzoeken. Dit doet recht aan kinderen, aan ouders en aan de professionals die de hulp realiseren.
Fieke Mol is manager ontwikkeling en Projectleider Ketenaanpak Conflictscheidingen Midden-Brabant bij Kompaan en De Bocht
Waarheidsvinding is nodig in geval van beschuldigingen die scheidende koppels over en weer inzetten.
