Thuiszitters: ieder kind verdient onderwijs
Het aantal thuiszitters in Nederland blijft stijgen. In 2024 ging het volgens de officiële cijfers om 17.500 leerplichtige kinderen die geen onderwijs volgden. In werkelijkheid blijkt dat dit aantal acht keer hoger ligt, wat neerkomt op 140.000 kinderen in heel Nederland. Daarnaast is er een grote groep kinderen die slechts enkele uren per week onderwijs krijgt. Hoewel zij officieel niet als thuiszitters worden beschouwd, draagt hun situatie bij aan een nog groter probleem. Kinderen met complexe problemen krijgen soms niet de kans om naar school te gaan, terwijl zij dat wel willen en kunnen.
Problemen bij ouders – zoals verslaving of psychiatrische problematiek – een onstabiele gezinssituatie, schulden en armoede, problemen binnen het gezinssysteem en stress vormen risicofactoren.
Bij Sterk Huis zien we dit probleem van dichtbij. Jongeren binnen onze hulpverlening – van ambulante trajecten tot gezinshuizen – volgen vaak beperkt onderwijs of zitten zelfs helemaal thuis. Clustermanager Monique van Rooij:
“We zien het in al onze vormen van zorg. Jongeren hebben behoefte aan onderwijs, maar lopen tegen drempels aan. Die willen we samen met anderen verlagen.”
Wat zeggen jongeren zelf?
Tijdens een thema-avond in september 2024 deelden jongeren, ouders en professionals hun ervaringen. De boodschap was duidelijk: niet naar school kunnen heeft enorme impact. Jongeren van onze cliëntenraad en jongerenraden gaven zelf aan dat “niet gewoon naar school (mogen) gaan” je kansen voor de toekomst beïnvloedt en het gevoel geeft dat je er niet bij hoort.
De 16-jarige Maggie, die vier jaar thuiszat:
“Het heeft een heel slecht effect op mij gehad. Ik kan nu geen school meer vinden en het is moeilijk om na zoveel jaar terug naar school te gaan. In die tijd had ik geen sociale contacten en geen daginvulling. Een ander gevolg is dat ik nu alleen oudere vrienden heb, omdat ik geen contact had met leeftijdsgenoten.”
Veel jongeren botsen op een systeem dat onvoldoende maatwerk biedt. Dossiers wegen soms zwaarder dan de groei die een jongere heeft doorgemaakt. Zoals Maggie het zei:
“Ik ben niet mijn dossier.”
Samen naar een oplossing
Er lag een duidelijke roep om maatwerk en handelen in het belang van het kind of de jongere. Kijken naar wat nodig is om het systeem op het kind aan te kunnen passen. Hun verhalen horen, hun behoeften en ervaringen serieus nemen. Een van de belangrijkste conclusies was dat de samenwerking tussen onderwijs, zorg en ouders intensiever en eerder moet plaatsvinden om te voorkomen dat kinderen tussen wal en schip vallen.
Sterk Huis werkt aan oplossingen die écht verschil maken. In 2025 starten we met het team Onderwijs Zorg Support. Via dit team kunnen casussen met leerplichtige jeugdigen tot 18 jaar ingebracht worden. Het gaat hierbij om jongeren die minder lesuren volgen door structurele verwijdering uit de klas, schorsingen of thuiszitten, waardoor de terugkeer naar (volledig) onderwijs moeizaam verloopt. De vragen kunnen zowel op casuïstiekniveau als op organisatorisch vlak liggen. Het team informeert over wet- en regelgeving en de gemaakte procesafspraken met het onderwijs, maar schakelt ook de juiste experts in om verdere stappen te zetten.
Daarnaast werken we via Crossroads aan betere samenwerking tussen zorg en onderwijs. Denk aan gezamenlijke plannen, duidelijke afspraken over regie, en het eerder betrekken van de juiste partijen.
Elk kind naar school
Ieder kind heeft recht op onderwijs. Geen kind mag onzichtbaar zijn. Sterk Huis pleit voor vroegtijdige samenwerking, maatwerk en vooral: het écht luisteren naar jongeren.
